Sprawa dotyczy hodowcy koni arabskich, który w celu poprawy jakości swojej hodowli zakupił za wysoką cenę nasienie dwóch karych ogierów czystej krwi arabskiej o wybitnych walorach genetycznych, sprowadzając je ze Stanów Zjednoczonych. W 2010 roku kare geny były niedostępne w Europie, co czyniło je wyjątkowym materiałem hodowlanym o ogromnym potencjale. Kara maść u koni arabskich jest bowiem rzadka i słabo dziedziczna.
Aby odpowiednio przechować nasienie, hodowca w 2010 roku zawarł umowę z Państwowym Stadem Ogierów w województwie mazowieckim. Głównym celem działalności Stada było wspieranie polskiego rolnictwa poprzez poprawę jakości hodowli koni w całym kraju, w tym odpłatne przechowywanie mrożonego nasienia zgodnie z obowiązującymi przepisami weterynaryjnymi w banku nasienia.
Sztuczna inseminacja stanowi jedną z głównych metod rozmnażania koni na świecie. Dzięki kriokonserwacji, czyli przechowywaniu materiału genetycznego w bardzo niskich temperaturach (minus 196°C), możliwe jest szerokie wykorzystanie reprodukcyjne najcenniejszych ogierów. Ułatwia to dostęp do nasienia wybitnych koni, obniża koszty rozrodu i jest korzystne dla wielu hodowców. Kriokonserwacja nasienia ma także jedną, dużą zaletę – nasienie można przechowywać nawet 30 lat bez utraty jakości.
W przypadku tego hodowcy umowa dotyczyła długoterminowego przechowywania w szczelnym kontenerze fiolek z nasieniem ogierów, które nie zostały wykorzystane podczas poszczególnych inseminacji wybranych klaczy. Zgodnie z umową, usługa polegała na cotygodniowym przeprowadzaniu kontroli wizualnej stanu zewnętrznego zbiornika, w którym przechowywano nasienie, oraz na weryfikacji poziomu czynnika mrożącego w postaci ciekłego azotu.
W 2015 roku hodowca został poinformowany, że podczas rutynowej kontroli lekarz weterynarii stwierdził całkowity brak ciekłego azotu w kontenerze, w którym przechowywane było nasienie. W wyniku tego nasienie uległo rozmrożeniu i zostało bezpowrotnie zniszczone. Hodowca stracił materiał genetyczny o wartości przekraczającej 80 tys. zł. Dodatkowo nie było możliwości ponownego pozyskania nasienia od tych dwóch ogierów, ponieważ jeden z nich został sprzedany do Azji, a drugi padł.
Z powodu niewłaściwego przechowywania nasienia przez stadninę, hodowca musiał znaleźć inne źródło materiału genetycznego, aby kontynuować hodowlę i zminimalizować straty wynikające z bezpowrotnej utraty nasienia karych ogierów czystej krwi arabskiej. Jednak zakupione przez niego nasienie nie przedstawiało równie wysokich walorów hodowlanych jak poprzednie, pozyskane od dwóch karych ogierów.
W związku z zaistniałą sytuacją hodowca, reprezentowany przez pełnomocnika, adwokat Ilonę Kwiecień, złożył pozew cywilny, początkowo domagając się jedynie częściowego odszkodowania za zniszczone mienie. To roszczenie zadecydowało o ustaleniu odpowiedzialności pozwanego w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Gostyninie.
Wyrok Sądu Rejonowego w Gostyninie
W wyroku z dnia 8 września 2020 r. Sąd Rejonowy w Gostyninie stwierdził, że Stado Ogierów z województwa mazowieckiego, jako profesjonalna instytucja zajmująca się m.in. przechowywaniem mrożonego nasienia, nie wykazało się należytą starannością. Nie przeprowadzało regularnych, dwutygodniowych kontroli poziomu azotu w kontenerze. Bezspornie stwierdzono, że nasienie karych ogierów uległo rozmrożeniu, co doprowadziło do jego nieodwracalnego zniszczenia, a tym samym wystąpienia szkody.
W 2021 roku pełnomocnik, adwokat Ilona Kwiecień, w imieniu hodowcy złożyła pozew do Sądu Okręgowego w Łodzi o zapłatę pozostałej części odszkodowania za zniszczone mienie oraz odszkodowania za utratę korzyści.
Postępowanie przed Sądem Okręgowym w Łodzi
Podczas postępowania sądowego przed Sądem Okręgowym potwierdzono, że gdyby Stado Ogierów odpowiednio wywiązało się z obowiązku nadzoru nad kontenerem z nasieniem, rozmrożeniu materiału udałoby się zapobiec. Gdyby nasienie nie zostało rozmrożone, hodowca mógłby wykorzystać je jeszcze przez długi czas. Straty związane z rozmrożeniem nasienia zostały oszacowane na wartość 80 tys. zł, co należało poczytywać jako zniszczone mienie. Sąd w tej części uwzględnił wcześniej zasądzoną przez Sąd Rejonowy w Gostyninie wypłatę części odszkodowania na rzecz hodowcy.
Utracone nasienie, charakteryzujące się wysoką skutecznością, mogło przynieść hodowcy znaczące korzyści finansowe. Dzięki połączeniu z wysokiej jakości usługami weterynaryjnymi oraz opieką hodowlaną, hodowca miałby dużą szansę na uzyskanie aż dziewięciu źrebiąt, które mógłby sprzedać za blisko 400 tys. złotych. W ocenie Sądu kwotę tę należało potraktować jako utracone korzyści, niezależnie od faktu, że hodowca zamiennie pozyskał nasienie od innych ogierów, z których wyhodował inne źrebięta.
Wyroki Sądu
- Wyrok Sądu Rejonowego w Gostyninie z dnia 8 września 2020 r., I C 968/16
- Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi X Wydział Gospodarczy z dnia 25 września 2024 r., X GC 742/21
